Τι είναι η ξηροφθαλμία
Ο όρος ξηροφθαλμία δεν προσδιορίζει μια νόσο, αλλά κάθε διαταραχή της παραγωγής των δακρύων. Τα δάκρυα τα οποία παράγονται συνεχώς (βασική παραγωγή) και όχι μόνο αντανακλαστικά (ως μέρος της φυσικής άμυνας των οφθαλμών ή ως συναισθηματική αντίδραση) είναι απαραίτητα για την ανατομική και λειτουργική ακεραιότητα της εξωτερικής επιφάνειας των ματιών. Ο ρόλος τους στην ευκρίνεια της όρασης, όσο και στην ανοσία των οφθαλμών είναι σημαντικός. Κάθε διαταραχή στην βασική παραγωγή των δακρύων προκαλεί σοβαρά προβλήματα.
Μια μεγάλη σειρά νοσημάτων ή παθολογικών καταστάσεων ευθύνονται για την ξηροφθαλμία, που σήμερα πια αναφέρονται ως πάθηση της οφθαλμικής επιφάνειας. Η πάθηση είναι εξαιρετικά συχνή μετά την ηλικία των 40 ετών, συμβαίνει συχνότερα στις γυναίκες και είναι χρόνια.
Ποιά είναι τα αίτια της ξηροφθαλμίας
Στην υγιή οφθαλμική επιφάνεια η δακρυϊκή στιβάδα στην είναι ακέραια διασφαλίζοντας μέγιστη άνεση και τα επιθηλιακά κύτταρα του κερατοειδή ενυδατωμένα και σε οσμωτική ισορροπία. Στο ξηρό μάτι η δακρυϊκή στιβάδα είναι κατακερματισμένη και τα επιθηλιακά κύτταρα αφυδατωμένα και σε οσμωτική ανισορροπία. Η ελάττωση των δακρύων μπορεί να οφείλεται είτε σε αυξημένη εξάτμιση από διαταραχή της λειτουργικότητας των βλεφάρων και περιβαλλοντικούς παράγοντες, είτε σε μειωμένη παραγωγή από βλάβη των κυττάρων όπως και από φάρμακα
Διαταραχή της λειτουργικότητας των βλεφάρων οφείλεται σε:
- Βλεφαρίτιδα
- Ροδόχρου ακμή
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που προκαλούν ξηροφθαλμία είναι:
- Air conditioning
- Ξηρό κλίμα
- Ήλιος
- Αέρας
Η μειωμένη παραγωγή δακρύων σχετίζεται με:
ξηροφθαλμίας.
- Σύνδρομο Sjögren
- Αυτοάνοσα νοσήματα του συνδετικού ιστού (ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, υποτροπιάζουσα πολυχονδρίτιδα)
- Συστηματικές αυτοάνοσες αγγειίτιδες (οζώδης πολυαρτηρίτιδα, κοκκιωμάτωση Wegener)
- Αυτοάνοσα νοσήματα των βλεννογόνων (ουλώδες πεμφιγοειδές, πέμφιγα)
- Διαβήτη
- επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας (LASIK)
- Εμμηνόπαυση
Πολλά συστηματικά ή τοπικά χορηγούμενα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ξηροφθαλμία:
- Φάρμακα για την μείωση της αρτηριακής πίεσης (διουρητικά, β-αναστολείς, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης
- Αντι-αλλεργικά (αντι-ισταμινικά – αποσυμφορητικά μύτης)
- Αντικαταθλιπτικά – Ηρεμιστικά
- Αντισυλληπτικά
Ποιά είναι τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας
Τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι πολλά και εξαιρετικά ενοχλητικά:
- Κάψιμο
- Αίσθηση ξένου σώματος
- Βλεννώδεις εκκρίσεις
- Ερεθισμός σε καπνό και αέρα
- Ευαισθησία στο φως
- Μη ανοχή φακών επαφής
- Δακρύρροια
- Θολή όραση
- Κούραση μετά από μικρή περίοδο διαβάσματος
- Επιδείνωση το τέλος της ημέρας ή μετά επίμονη εστίαση
Καθώς τα συμπτώματα είναι μόνιμα, πολλές φορές οδηγούν τους ανθρώπους σε απίθανο εκνευρισμό μέχρι και κατάθλιψη. Η ψυχολογική επιβάρυνση αυξάνεται όταν οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον δεν κατανοεί την κατάσταση.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ξηροφθαλμίας
Ο οφθαλμίατρος με απλές εξετάσεις θα μετρήσει το ποσό των δακρύων (Schirmer test), τον χρόνο που τα δάκρυα μένουν πάνω στην επιφάνεια του κερατοεδή (χρόνος διάτασης προκερατείας στιβάδας) και θα διαπιστώσει με χρωστικές (Lyssamine green)την καταστροφή των κυττάρων της οφθαλμικής επιφάνειας. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να χρειαστεί βιοψία του επιπεφυκότα ή άλλων βλεννογόνων.
Ποιά είναι αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας
Η αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας περιλαμβάνει
- Εξάλειψη παραγόντων επιδείνωσης
- Ελαχιστοποίηση έκθεσης
- Λίπανση οφθαλμικής επιφάνειας (τεχνητά δάκρυα)
- Διέγερση παραγωγής δακρύων
- Διατήρηση φυσιολογικής ωσμοτικότητας
- Αναστολή φλεγμονής
- Αποκλεισμός δακρυϊκών σημείων με πώματα
Μεγάλη σημασία έχει η αποφυγή ρευμάτων, η χρησιμοποίηση γυαλιών και το συχνό ανοιγοκλείσιμο των ματιών στον υπολογιστή ή το διάβασμα, ώστε τα δάκρυα να μην εξατμίζονται. Η οθόνη του υπολογιστή θα πρέπει να βρίσκεται πιο χαμηλά από τα μάτια. Χρήση υγραντήρων στο σπίτι ή το χώρο δουλειάς προσφέρει κατάλληλη υγρασία στα μάτια. Πολλές φορές τη μέρα τεχνητά δάκρυα είναι η βασική αντιμετώπιση. Η αναστολή της φλεγμονής με σταγόνες κορτιζόνης ή κυκλοσπορίνης είναι συχνά αναγκαία ώστε ο άρρωστος να απαλλαγεί από τα έντονα συμπτώματα. Πώματα (plugs) στα δακρυϊκά σημεία μπορούν να μπουν, ώστε και τα λίγα δάκρυα που παράγονται να μείνουν στο μάτι, αλλά αυτό θα γίνει μόνο αν έχει περιοριστεί η φλεγμονή.Αυτονόητο είναι ότι αν η ξηροφθαλμία σχετίζεται με κάποιο νόσημα, το νόσημα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με την κατάλληλη θεραπεία.
