Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μια νόσο αλλά για πολλές διαφορετικές κλινικές οντότητες που είναι το αποτέλεσμα μιας υπερβολικής, αλλά στην ουσία φυσιολογικής αντίδρασης του οργανισμού, στην προσπάθεια του να εξουδετερώσει την εισβολή  παραγόντων του περιβάλλοντος.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που πάσχουν από αλλεργία εμφανίζουν εκδηλώσεις και από τα μάτια.  Στόχος αυτού του άρθρου είναι να δοθούν απαντήσεις στα πιο συνηθισμένα ερωτήματα σχετικά με την οφθαλμική αλλεργία.

   

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.  Τα μάτια μου είναι κόκκινα και δακρύζουν εδώ και μια εβδομάδα. Μπορεί να έχω αλλεργία;

Δεν υπάρχει αλλεργία αν δεν υπάρχει φαγούρα και αν υπάρχει φαγούρα τότε υπάρχει αλλεργία. Η ερυθρότητα και η δακρύρροια, όπως επίσης το κάψιμο, το οίδημα των βλεφάρων ή του επιπεφυκότα μπορεί να συνυπάρχουν στην αλλεργία, αλλά είναι συμπτώματα όλων των επιπεφυκίτιδων ανεξάρτητα από την αιτιολογία τους.

   

 

2.  Εδώ και 6 μήνες το ένα μου μάτι με ενοχλεί και ο οφθαλμίατρος λέει ότι πάσχω από αλλεργία. Όλες όμως οι θεραπευτικές αγωγές απέτυχαν. Τι συμβαίνει;

Η αλλεργική αντίδραση πάντα είναι και στα δύο μάτια, εκτός και αν οφείλεται σε άμεση επαφή, όπως παραδείγματος χάριν όταν χρησιμοποιείτε ένα φάρμακο (είτε με τη μορφή κολλυρίου είτε με τη μορφή αλοιφής) ή ένα καλλυντικό (mascara ή eye linger ή σκιά) στο ένα μάτι μόνο. Από τα φάρμακα πιο συχνά αλλεργία προκαλούν διάφορα αντιβιοτικά και κυρίως η tobramycin, τα αντιγλαυκωματικά ή τα φάρμακα που ανοίγουν την κόρη του ματιού (μυδριατικά). Πάντα η αλλεργία από φάρμακα επεκτείνεται και στο δέρμα, αφού οι σταγόνες χύνονται και έξω από το μάτι. Η διακοπή του αιτίου που προκαλεί την αλλεργία οδηγεί σε γρήγορη υποχώρηση των συμπτωμάτων.

Επιπεφυκίτιδα στο μάτι με συνοδό δερματίτιδα μετά από χρήση κολλύριου για τη μείωση της πιέσεως. Το κολλύριο αυτό πρέπει να αντικατασταθεί από άλλο.

 

3.  Κάθε άνοιξη υποφέρω από αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Δεν αντέχω τη φαγούρα, ενώ το δάκρυσμα εμποδίζει την όραση μου. Τι μπορώ να κάνω;

Η αλλεργία σας προφανώς οφείλεται σε κάποιο εποχιακό παράγοντα. Συνήθως ο παράγοντας αυτός είναι το γρασίδι, τα χόρτα ή η γύρη κάποιου φυτού ή δέντρου που βρίσκεται σε ανθοφορία. Αν ξέρετε το υπεύθυνο αλλεργιογόνο αποφύγετε να έρθετε σε επαφή. Αν πάλι δεν το ξέρετε αποφύγετε τις περιττές εξόδους τις μέρες με δυνατό αέρα ή φορέστε προστατευτικά γυαλιά, αφού η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από την ποσότητα του αλλεργιογόνου που θα έρθει σε επαφή με τα μάτια σας και τις μέρες αυτές η συγκέντρωση του στο περιβάλλον είναι μεγάλη. Στο σπίτι ή στο γραφείο κρατήστε κλειστά τα παράθυρα. Οι κρύες κομπρέσες επίσης μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα σας.

   

Η δουλειά μου είναι στην ύπαιθρο και δεν μπορώ να αποφύγω την επαφή. Μπορώ να κάνω κάτι άλλο;

Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε κολλύρια που θα προλάβουν την εκδήλωση της αλλεργίας σας. Όμως η θεραπεία αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει ένα μήνα πριν από την συνήθη έναρξη των συμπτωμάτων και να συνεχιστεί καθ’ όλη την εποχή που αυτά διαρκούν. Τα φάρμακα αυτά σταθεροποιούν τα κύτταρα που ευθύνονται για την πρόκληση της αλλεργίας και θα σας τα συνταγογραφήσει ο οφθαλμίατρος σας.

Η χρήση κολλυρίων για τόσο μεγάλο διάστημα δεν θα προκαλέσει προβλήματα;

Τα φάρμακα αυτά είναι καλά ανεκτά και δεν προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες. Ο στόχος της θεραπείας είναι η μη εκδήλωση αλλεργίας και όχι τόσο η καταστολή της αν ήδη έχει εμφανιστεί. Από τη στιγμή που θα εκδηλωθεί αλλεργία αυτή θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με κολλύριο κορτιζόνης, του οποίου όμως η χρήση θα πρέπει να γίνει για σύντομο χρονικό διάστημα.

Αντιαλλεργικά φάρμακα από το στόμα θα πρέπει να πάρω;

Η από του στόματος θεραπεία θα βοηθήσει άλλες εκδηλώσεις της αλλεργίας σας, όπως τη ρινίτιδα ή το άσθμα, άλλα όχι τις οφθαλμικές.

 

4.  Πριν από δυο χρόνια μετακόμισα στο κέντρο της πόλης. Από τότε κάθε μέρα τα μάτια μου είναι κόκκινα, με φαγουρίζουν και τρέχουν δάκρυα. Αυτό συμβαίνει όλο το χρόνο, αν και άλλες μέρες είναι καλύτερα και άλλες χειρότερα. Τι μου συμβαίνει και πώς μπορώ να το αντιμετωπίσω;

      Προφανώς πάσχετε από ολοετή αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Το αίτιο της αλλεργίας σας μπορεί να βρίσκεται μέσα στο σπίτι σας, όπως για παράδειγμα η οικιακή σκόνη και τα ακάρεα που περιέχει, η μούχλα ή ακόμα το τρίχωμα κατοικίδιων ζώων όπως γάτες ή σκυλιά), αλλά μπορεί να βρίσκεται στο περιβάλλον και να οφείλεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Ο καλός και καθημερινός αερισμός του σπιτιού, των ρούχων και των κλινοσκεπασμάτων, η απομάκρυνση παλιών επίπλων και η αποφυγή μοκέτας θα περιορίσουν σημαντικά τα συμπτώματα σας. Αν έχετε κατοικίδια καλό είναι να μην έρχεστε σε άμεση επαφή μαζί τους και να τα κρατάτε μακριά από το υπνοδωμάτιο ή ακόμα καλύτερα αν είναι δυνατόν και έξω από το σπίτι. Αποφύγετε όσο μπορείτε την έξοδο τις ημέρες με έντονο νέφος. Η συνεχής και μόνιμη χρήση αντιαλλεργικών κολλυρίων είναι απαραίτητη αν τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που να επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής σας.

 

5.  Ο γιός μου είναι 7 ετών. Πριν από τρία χρόνια τον Απρίλιο εμφάνισε αλλεργική επιπεφυκίτιδα, που τον ταλαιπώρησε μέχρι τον Αύγουστο. Τον επόμενο Απρίλιο  είχε ακριβώς τα ίδια προβλήματα, που πάλι υποχώρησαν μετά το καλοκαίρι για να επαναληφθούν με μεγαλύτερη ένταση την άνοιξη και να συνεχιστούν για όλο το χρόνο με μικρά μόνο διαστήματα ανακούφισης. Σήμερα το παιδί υποφέρει. Δεν μπορεί να ανοίξει τα μάτια του, θέλει να φορά συνεχώς μαύρα γυαλιά και δεν μπορεί να παρακολουθήσει το σχολείο. Από τι πάσχει το παιδί μου;

Το παιδί πιθανότατα πάσχει από εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα, που είναι μια από τις πιο σοβαρές οφθαλμικές αλλεργίες. Η φωτοφοβία που τον αναγκάζει να μη μπορεί να δει το έντονο φως δείχνει ότι υπάρχει προσβολή του κερατοειδή.  

Η φωτοφοβία είναι ένδειξη προσβολής του κερατοειδή

Πόσο σοβαρή δηλαδή είναι αυτή η πάθηση;

Και μόνο το γεγονός ότι η καθημερινή ζωή του παιδιού επηρεάζεται τόσο σημαντικά δείχνει τη σοβαρότητα της πάθησης. Επιπλέον αν η κατάσταση αυτή μείνει χωρίς θεραπεία είναι δυνατόν να οδηγήσει σε βλάβες του κερατοειδή και σε μείωση της όρασης. Με την κατάλληλη όμως θεραπεία όλα εξελίσσονται ομαλά και το παιδί απαλλάσσεται από τα προβλήματα του.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία και πόσο θα διαρκέσει;

Είναι ένας συνδυασμός φαρμάκων που χορηγούνται τοπικά και έχουν στόχο τόσο να σταθεροποιήσουν κάποια κύτταρα που σχετίζονται με την εκδήλωση της φλεγμονής όσο και να τροποποιήσουν κάποια άλλα. Η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται συνεχώς μέχρι την εφηβεία, οπότε και η νόσος θα πάψει να υφίσταται.

Μου είπαν ότι επειδή το παιδί έχει τεράστιες θηλές στον επιπεφυκότα, θα πρέπει να τις αφαιρέσουμε χειρουργικά. Ισχύει αυτό και πότε μπορεί να γίνει ;

Οι θηλές είναι αποτέλεσμα της ανοσολογικής αντίδρασης και υποχωρούν με ανοσοτροποιητικά φάρμακα

Δεν επιτρέπεται να χειρουργήσουμε ή να καυτηριάσουμε τις θηλές, όσο μεγάλες και αν είναι. Με την θεραπεία θα μικρύνουν ή και θα εξαφανιστούν.

 

6.  Όταν ήμουν παιδί έπασχα από πολλές αλλεργίες. Γύρω στα 17 εξαφανίστηκαν  αλλά τώρα, που είμαι 30 ετών επανήλθαν. Υποφέρω από δερματίτιδα, άσθμα και επιπεφυκίτιδα. Η επιπεφυκίτιδα μου εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις. Ο πατέρας μου επίσης είναι αλλεργικός. Τι πρέπει να κάνω;

Αυτή είναι η συνηθισμένη πορεία της αλλεργίας. Εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, υποχωρεί μετά την εφηβεία και μπορεί να επανέλθει αργότερα στην ενήλικη ζωή. Το γεγονός ότι και ο πατέρας σας υποφέρει δείχνει ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Η λύση των προβλημάτων σας θα πρέπει να είναι συνολική και θα δοθεί με συνεργασία αλλεργιολόγου και οφθαλμίατρου.

Ο αλλεργιολόγος μου πρότεινε ανοσοθεραπεία. Θα είναι αποτελεσματική;

Βεβαία και μπορεί να είναι αποτελεσματική και μάλιστα ιδιαίτερα στις συστηματικές εκδηλώσεις.

 

7.  Φοράω φακούς επαφής εδώ και πολλά χρόνια, φέτος όμως δεν τους ανέχομαι. Μου φεύγουν εύκολα, δεν βλέπω καθαρά, έχω φαγούρα και όταν τους φορώ και όταν τους βγάζω. Μπορεί να έχω αλλεργία στους φακούς;

Ναι είναι πιθανόν αν η εφαρμογή τους είναι σωστή. Αν τα συμπτώματα συμβαίνουν ενώ οι καμπυλότητες των φακών είναι σωστές, τότε μάλλον πρόκειται για μια ειδικού τύπου αλλεργική αντίδραση. Οι φακοί προκαλούν μικροτραυματισμούς στην οφθαλμική επιφάνεια με αποτέλεσμα οι ξένες ουσίες (πρωτεΐνες, άλλα μόρια), που επικάθονται πάνω στους φακούς με τη χρόνια χρήση τους, να εισβάλλουν μέσα στους επιπεφυκότες και να προκαλούν αλλεργία. Η επιπεφυκίτιδα αυτή αν και λέγεται γιγαντοθηλαία δεν χαρακτηρίζεται στα αρχικά στάδια τουλάχιστον από μεγάλες θηλές.

Τι μου συστήνετε λοιπόν;

Αφαίρεση των φακών για ένα διάστημα μέχρι η τοπική θεραπεία να δράσει και αντικατάσταση τους από ημερήσιους, που δεν προλαβαίνουν να συσσωρευτούν ξένες ουσίες στην επιφάνεια τους. Αν τα δεδομένα των ματιών σας το επιτρέπουν μια διαθλαστική επέμβαση μπορεί να λύσει το πρόβλημα σας.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι μια από τις πολλές αιτίες κόκκινου ματιού. Η διάγνωση θα βασιστεί ουσιαστικά στο ιστορικό και τα συμπτώματα. Κυτταρολογική εξέταση ξέσματος ή βιοψία επιπεφυκότα δεν προσφέρει ειδικές πληροφορίες για τις πιο συχνές μορφές αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, την εποχιακή και την ολοετή, είναι όμως ιδιαίτερα χρήσιμη για τις σοβαρότερες μορφές, την εαρινή και την ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα. Η διαπίστωση του αλλεργιογόνου με ειδικές εξετάσεις έχει νόημα γιατί αν το γνωρίζουμε μπορούμε να το αποφύγουμε ή να το εξαφανίσουμε από τη ζωή μας.

 

Νίκος Ν. Μαρκομιχελάκης